ಕೋವಿಡ್ ನಂತರದ ಉಸಿರಾಟದ ಫಿಸಿಯೋಥೆರಪಿ

ಕೋವಿಡ್ ನಂತರದ ಉಸಿರಾಟದ ಫಿಸಿಯೋಥೆರಪಿ ನಿಮ್ಮ ಉಸಿರಾಟದ ಹಾದಿಯನ್ನು ಸುಗುಮಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ

 ಕೋವಿಡ್ ನಂತರ ಜನರಲ್ಲಿ  ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎದುರಾಗುವ ಸಮಸ್ಯೆ ಎಂದರೆ  ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆಯ ಜೊತೆಗೆ ಎದೆ ನೋವು ಕೂಡ ಬರುತ್ತದೆ. ಒಂದರಿಂದ ಎರಡು ತಿಂಗಳವರೆಗೆ ಈ ಸಮಸ್ಯೆ ಇರಬಹುದು, ಹಾಗಾದರೆ ನಿಖರವಾಗಿ ಏನಾಗುತ್ತಿದೆ?

ಕೊರೊನಾ ವೈರಸ್ ನಿಮ್ಮ ದೇಹದ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿದಾಗ ಅದು ಸ್ಥಿತಿಸ್ಥಾಪಕತ್ವ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯಕರ ಶ್ವಾಸಕೋಶಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದ ಉತ್ತಮ ಜೀವಕೋಶಗಳನ್ನು (ಟೈಪ್ 2 ನ್ಯೂಮೋಸೈಟ್ ಗಳು) ಹಾನಿಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಸೈಟೋಕೈನ್ ಗಳ ಬಿಡುಗಡೆ ಮತ್ತು ನಂತರ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಉರಿಯೂತ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಶ್ವಾಸಕೋಶದ ಒಡೆಮಾ ಮತ್ತು ಮೈಕ್ರೋಥ್ರೋಂಬಸ್ ರಚನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಇಡೀ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ದೇಹದಲ್ಲಿ ಆಮ್ಲಜನಕದ ವರ್ಗಾವಣೆಯ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ.

ಕೆಲವು ರೋಗಿಗಳು ಈ ಮೇಲಿನ  ರೋಗಲಕ್ಷಣರಹಿತರಾಗಿಯೂ ಉಳಿಯ ಬಹುದು. ಅಥವಾ ತುಂಬಾ ಸೌಮ್ಯ ರೋಗಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಇತರರು ತೀವ್ರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು. ಗಂಟಲು ನೋವು, ಮೂಗು ತುರಿಕೆ, ದಣಿವು, ಜ್ವರದಂತಹ ಮೇಲ್ಭಾಗದ ಉಸಿರಾಟದ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು  ಹೊಂದಿರಬಹುದು. 50% ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ರೋಗಿಗಳು ಡಿಸ್ಪ್ನೋಯಾವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ, ಇದರಿಂದ  ಉಸಿರಾಡಲು ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಣ ಕೆಮ್ಮು ಅಥವಾ ಇತರ  ಕೆಮ್ಮು ಇರುತ್ತದೆ.

ಕೆಲ ಪ್ರಕರಣಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಕೋವಿಡ್ ನಂತರದ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಉಸಿರಾಟದ ವ್ಯಾಯಾಮಗಳು ಶ್ವಾಸಕೋಶದ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಬಹುದು. ಸುರಕ್ಷಾ ನಿಯಮ/ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಪಾಲಿಸಿದಾಗ  ನಿಮ್ಮ ಆಮ್ಲಜನಕದ ಸ್ಯಾಚುರೇಶನ್ ಅನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಸಹಾಯ ಆಗುತ್ತದೆ. ತೀವ್ರ ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ ಸಿಂಡ್ರೋಮ್ (ಎಆರ್ಡಿಎಸ್) ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಪೀಡಿತ ಸ್ಥಾನ ಅಥವಾ ಹೊಟ್ಟೆಯ ಮೇಲೆ ಮಲಗುವುದನ್ನು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಅಭ್ಯಾಸವಾಗಿದೆ.

Diaphragmatic breathing/ವಪೆಯ ಉಸಿರಾಟ: ಈ ಉಸಿರಾಟದ ವ್ಯಾಯಾಮವನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಮೊದಲು ವಪೆ ಎಂದರೇನು ಎಂದು ನೋಡೋಣ. ವಪೆಯು ಶ್ವಾಸಕೋಶದ ಕೆಳಗೆ ಇರಿಸಲಾದ ದೊಡ್ಡ ಗುಮ್ಮಟ ಆಕಾರದ ಸ್ನಾಯುವಾಗಿದೆ. ಇದು ಉಸಿರಾಟದ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಸ್ನಾಯುವಾಗಿದೆ. ನಾವು ಉಸಿರಾಡುವಾಗ, ವಪೆಯು ಕೆಳಗಿಳಿಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಉಸಿರಾಡುವಾಗ ಅದು ಮೇಲಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ನಾವು ಥ್ರಕೋಅಬ್ಡೋಮಿನಲ್ ಉಸಿರಾಟದ ಮೇಲಿನ ಎದೆಯ ಮೂಲಕ ಉಸಿರಾಡುತ್ತೇವೆ, ಅಂದರೆ ನಾವು ಡಯಾಫ್ರಾಮ್ಗಿಂತ/ವಪೆ ಎದೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಬಳಸುತ್ತೇವೆ.

ಈ ವ್ಯಾಯಾಮದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೈಯನ್ನು ಹೊಟ್ಟೆಯ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ಒಂದು ಕೈಯನ್ನು ಎದೆಯ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿ. ಈಗ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಮತ್ತು ಆಳವಾಗಿ ಉಸಿರಾಡಿ. ಮುಖ್ಯವಾದ ವಿಷಯವೆಂದರೆ ನಿಮ್ಮ ಹೊಟ್ಟೆಯ ಕೈ ಮುಂದೆ ಸಾಗಬೇಕು ಅಂದರೆ ವಪೆಯು ಕೆಳಕ್ಕೆ ಚಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ನಿಮ್ಮ ಕಿಬ್ಬೊಟ್ಟೆ ಹಿಗ್ಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಎದೆಯ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಅಥವಾ ಕನಿಷ್ಠ ಚಲನೆ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ನಿಧಾನವಾಗಿ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಬಾಯಿಯ ಮೂಲಕ ಉಸಿರಾಡಿ. ಇದನ್ನು ಪ್ರತಿ ಗಂಟೆಗೆ 10 ಬಾರಿ ಪುನರಾವರ್ತಿಸಿ. ಇದನ್ನು ಅತಿಯಾಗಿ ಮಾಡಬೇಡಿ ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಹೈಪರ್ ವೆಂಟಿಲೇಶನ್/ತೆಲೆ ತಿರುಗುವುದಕ್ಕೆ  ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು.

Pursed lip breathing / ತುಟಿ ಉಸಿರಾಟ:  ನಿಮ್ಮ ಭುಜಗಳು ನಿಮ್ಮ ಮೂಗಿನಿಂದ ಆಳವಾದ ಉಸಿರನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಿ. ಈಗ ನಿಮ್ಮ ತುಟಿಗಳಿಂದ ‘ಒ’ ಮಾಡಿ, ನೀವು ಶಿಳ್ಳೆ ಹೊಡೆಯುವಂತೆಯೇ ಮತ್ತು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಉಸಿರಾಡುವಂತೆ ಮತ್ತು ನಿಮ್ಮ ‘ಉಸಿರಾಡುವ’ ಸಮಯಕ್ಕಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ. ನೀವು 2 ಸೆಕೆಂಡಿಗೆ ಉಸಿರಾಡಿದರೆ 4 ಸೆಕೆಂಡಿಗೆ ಉಸಿರಾಡಿ. ಇದನ್ನೂ ಒಂದು ಗಂಟೆಯಲ್ಲಿ 10 ಬಾರಿ ಮಾಡಬಹುದು. ಈ ವ್ಯಾಯಾಮವು ಅಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ – ಎಕ್ಸ್‌ಪಿರೇಟರಿ ಪ್ರೆಶರ್ (ಪಿಇಇಪಿ). ಇದು ಅನಿಲ ವಿನಿಮಯದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ವಾಯುಮಾರ್ಗಗಳು ಮತ್ತು ಅಲ್ವಿಯೋಲಿಗಳ ಸ್ವಾಮ್ಯವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ.

Thoracic mobility exercises / ಎದೆಗೂಡಿನ ಚಲನಶೀಲತೆಯ ವ್ಯಾಯಾಮಗಳು: ಇವು ನಿಮ್ಮ ಪಕ್ಕೆಲುಬುಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲು ಮತ್ತು ಶ್ವಾಸಕೋಶದ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗಾಳಿಯನ್ನು ತುಂಬಲು ಇದು ಸರಳ ವ್ಯಾಯಾಮಗಳಾಗಿವೆ. ನೇರವಾಗಿ ನಿಂತುಕೊಳ್ಳಿ; ಎರಡೂ ಕೈಗಳನ್ನು ನಿಮ್ಮ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಚಾಚಿ. ಈಗ ನಿಮ್ಮ ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬದಿಬಾಗಿ ಮತ್ತು ಆಳವಾಗಿ ಉಸಿರನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಿ, ಹಿಂತಿರುಗಿ ಬರುವಾಗ ಉಸಿರನ್ನು ಹೊರಬಿಡಿ. ಅದನ್ನು ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪುನರಾವರ್ತಿಸಿ. ಇದನ್ನು ಪ್ರತಿದಿನ ಎರಡು ಬಾರಿ 5-10 ಬಾರಿ ಮಾಡಿ.

ಕೆಮ್ಮುವಾಗ ಕಫ /sputum while coughing

ನೀವು ಕಫ ಉತ್ಪಾದಕ ಕೆಮ್ಮು (phlegm) ಹೊಂದಿದ್ದರೆ ಆಗ ಉಸಿರಾಟದ ತಂತ್ರದ ಸಕ್ರಿಯ ಚಕ್ರವನ್ನು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿ.

15-20 ನಿಮಿಷಗಳ ಕಾಲ ಹಬೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದರೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿ. ನಂತರ ಈ ಹಂತಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ:

ಹಂತ 1 ನೇರವಾಗಿ ಮತ್ತು ಉದ್ದವಾಗಿ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳಿ. ನಿಮ್ಮ ಭುಜಗಳನ್ನು ವಿಶ್ರಾಂತಿ ಗೊಳಿಸಿ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ಉಸಿರಾಟವನ್ನು ಮಾಡಿ.

ಹಂತ 2 ಆಳವಾದ ಉಸಿರನ್ನು ಒಳಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು 5 ಸೆಕೆಂಡುಗಳ ಕಾಲ ಹಿಡಿದುಕೊಳ್ಳಿ. ಇದನ್ನು 2-3 ಬಾರಿ ಪುನರಾವರ್ತಿಸಿ.

ಹಂತ 1 ಮತ್ತು ಹಂತ 2 ಅನ್ನು 2-3 ಬಾರಿ ಪುನರಾವರ್ತಿಸಿ.

ಹಂತ 3 ತೆರೆದ ಶ್ವಾಸನಾಳದ್ವಾರ/ ಗ್ಲಾಟಿಸ್ ನೊಂದಿಗೆ ಬಲವಾದ ಹಫಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿ.

ಇನ್ಸೆಂಟಿವ್ ಸ್ಪಿರೋಮೀಟರ್ ಅನ್ನು ಹೇಗೆ ಬಳಸುವುದು

ಸ್ಪಿರೋಮೀಟರ್ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಶ್ವಾಸಕೋಶದ ಕಾಯಿಲೆಯಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾಗುವ ಉಸಿರಾಟದ ವ್ಯಾಯಾಮದ ಸಾಧನವಾಗಿದೆ. ಇದು ಸುಲಭವಾಗಿ ಎಲ್ಲಾ ಕಡೆ ಲಭ್ಯವಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಬಳಸಲು ಸುಲಭ. ನೀವು ಭುಜಗಳನ್ನು ಸಡಿಲ ಗೊಳಿಸಿ , ನೇರವಾಗಿ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಬಾಯಿಯನ್ನು  ಸುತ್ತಲೂ ಬಿಗಿಯಾಗಿ ಹಿಡಿದು  ಮತ್ತು ಆಳವಾಗಿ ಮತ್ತು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಉಸಿರಾಡಿ. ದೃಶ್ಯ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಾಗಿ ಫ್ಲೋಮೀಟರ್ ವೀಕ್ಷಿಸಿ. ಸಾಧ್ಯವಾದರೆ ಉಸಿರನ್ನು ಒಳಕ್ಕೆಳೆದುಕೊಳ್ಳಿ. ಸ್ಪೈರಟರಿ ಹೋಲ್ಡ್ (4-5) ಸೆಕೆಂಡುಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿ. ನಂತರ ಬಾಯಿಯ ಸುತ್ತಲೂ ಸಡಿಲಿಸಿ ಮತ್ತು ಉಸಿರನ್ನು ಹೊರಬಿಡಿ, ವಿಶ್ರಾಂತಿ ಭುಜಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯ ಉಸಿರಾಟವನ್ನು ಪುನರಾರಂಭಿಸಿ.

ಕುತ್ತಿಗೆ ಮತ್ತು ಭುಜದಲ್ಲಿ ನೋವು

ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ ಉಸಿರಾಟದ ಸಹಾಯಕ ಸ್ನಾಯುಗಳ ಅತಿಯಾದ ಬಳಕೆ ಯಿಂದ  ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ, ಅವು ನಿಮ್ಮ ಕುತ್ತಿಗೆ ಮತ್ತು ಭುಜದ ಸ್ನಾಯುಗಳನ್ನು  ಹೆಚ್ಚಾಗಿ  ಆರಾಮವಾಗಿಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿ. ಈ ಸ್ನಾಯುಗಳಿಗೆ ನೀವು ಸೌಮ್ಯವಾದ ಮಸಾಜ್ ಮಾಡ ಬಹುದು, ಇದರಿಂದ  ಮತ್ತಷ್ಟು ವಿಶ್ರಾಂತಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಕತ್ತಿನ ಸ್ನಾಯುಗಳ ಸೌಮ್ಯ ವಿಸ್ತರಣೆಯನ್ನು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿ.

ಪೋಸ್ಟುರಲ್/ ಭಂಗಿ  ಹೈಪೋಟೆನ್ಷನ್

 ಕೆಲವು ರೋಗಿಗಳು ಅಸಾಮಾನ್ಯ  ಸ್ಥಾನದಿಂದ ಕುಳಿತಾಗ ಅಥವಾ ನಿಂತಾಗ ಮುಜುಗರ  ಭಾವನೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾರೆ. ನೀವು ಕುಳಿತಾಗ ಅಥವಾ ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಸ್ಥಿತಿಯಿಂದ ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ನಿಂತಾಗ ರಕ್ತದೊತ್ತಡವು ಹಠಾತ್ ಕುಸಿತದಿಂದಾಗಿ ಇದು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ  ನಿಮ್ಮ ಪಾದಗಳನ್ನು   ಚಲಿಸುವುದು, ನಿಮ್ಮ ಕಾಲಿನ ಸ್ನಾಯುಗಳನ್ನು ಕೆಲವು ಸೆಕೆಂಡುಗಳ ಕಾಲ ಹಿಸುಕುವುದು ಮತ್ತು ವಿಶ್ರಾಂತಿ ಪಡೆಯುವುದು, ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಚಲಿಸುವುದು ಮತ್ತು ನಂತರ ನಿಲ್ಲುವುದು ಈ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ನಿಮಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಕೆಲವು ವಿಷಯಗಳಾಗಿವೆ.

6ನಿಮಿಷ ನಡಿಗೆ ಪರೀಕ್ಷೆ

 10 ರಿಂದ 15 ದಿನಗಳ ಸೋಂಕಿನ ನಂತರ ನೀವು ಈ ಪರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ನೀವೇ ಮಾಡಬಹುದು. ನಿಮ್ಮ ಸಹಿಷ್ಣುತೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಕೆಲವು ನಿಮಿಷ ನಡೆಯಿರಿ ಮತ್ತು ನಂತರ ನಿಮ್ಮ ಹೃದಯ ಬಡಿತ, ಆಮ್ಲಜನಕದ ಸ್ಯಾಚುರೇಶನ್ ಮತ್ತು ಆಯಾಸದ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಅಳೆಯಿರಿ. ಈ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ನೀವು ಫಿಟ್ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದರೆ ನೀವು ದಿನಕ್ಕೆ ಎರಡು ಬಾರಿ 6-10 ನಿಮಿಷ ನಡೆಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಬಹುದು. ಪರೀಕ್ಷೆಯ ನಡುವೆ ನೀವು ದಣಿದಿದ್ದೀರಿ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದರೆ, ನಿಮಗೆ ಇನ್ನೂ ಸ್ವಲ್ಪ ವಿಶ್ರಾಂತಿ ಬೇಕು.

ದೈಹಿಕ ವ್ಯಾಯಾಮಗಳಿಗೆ ನಿಮ್ಮನ್ನು ನೀವು ಬೇಗನೆ ತಳ್ಳಬೇಡಿ. 1 ತಿಂಗಳ ವಿಶ್ರಾಂತಿ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯ, ಉಸಿರಾಟದ ವ್ಯಾಯಾಮಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಲೇ ಇರಿ.

ಡಾ ವೀಣಾ ಸಿಸೋಡಿಯಾ (ಎಂಪಿಟಿ, ಎನ್‌ಡಿಟಿ)
ಭೌತಚಿಕಿತ್ಸಕ ಸಲಹೆಗಾರರು
ಅಪೊಲೊ ಕ್ಲಿನಿಕ್, ಬೆಂಗಳೂರು